ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، سبحان نظری با بیان اینکه در تمام دنیا از جمله ایران، ‌‌ بخش جاده‌‌‌ای نسبت به حمل و نقل ریلی از نظر زمان سیر و گستردگی شبکه، شرایط بهتری دارد به دنیای اقتصاد، اعلام کرد: از منظر کرایه، ‌‌‌حمل و نقل جاده‌‌‌ای حداقل ۲ تا ۳ برابر حمل و نقل ریلی بوده که موجب می‌‌‌شود بسیاری از صاحبان بارهای عمده در مسافت‌‌‌های طولانی به سراغ حمل و نقل ریلی بروند.

در ایران چون این متغیر به طرق مختلف از جمله یارانه‌های هنگفت در فروش گازوئیل به سود حمل و نقل جاده‌‌‌ای تنظیم شده ‌‌‌در نتیجه حمل و نقل ریلی جذابیت را برای بسیاری از مشتریان از دست داده و صرفا برای صاحبان برخی بارهای عمده که بیش از کرایه حمل، درگیر محدودیت‌‌‌های بارگیری و تخلیه در کامیون هستند، ‌‌‌جذاب شده است.

علاوه بر کرایه حمل بار، ‌‌‌ زمان حمل و نقصان شبکه ریلی نیز دو عامل موثر دیگر بر کاهش قدرت رقابت‌‌‌پذیری حمل و نقل ریلی در برابر حمل جاده‌‌‌ای است. بنابراین باید به کمک مجموعه حاکمیت (دولت،  نمایندگان مجلس و شرکت راه‌‌‌آهن) و شرکت‌های بخش خصوصی در عرصه حمل و نقل ریلی برای بهبود شرایط بحرانی فعلی و توسعه این بخش اقتصاد، اقداماتی انجام شود.

بارها به بهانه‌‌‌های مختلف ‌‌‌این نکته به مسئولان گوشزد شده که یارانه هنگفت سوخت موجب تضعیف بخش حمل و نقل ریلی شده و انتظار می‌‌‌رود حاکمیت به منظور تقویت این بخش چاره‌‌‌ای بیندیشد اما متاسفانه توسعه خطوط ریلی در سال‌‌‌های اخیر بر اساس مطالعات تقاضا انجام نشده است. پروژه‌‌‌ های مهمی چون اتصال چابهار به شبکه ریلی سال‌‌‌ها مغفول مانده و روند احداث آنها بسیار کند است.

در همین دوره برخی مراکز استان‌‌‌ها که تقاضای کافی برای حمل بار و مسافر ریلی ندارند ‌‌‌با سرمایه‌‌‌گذاری هنگفت به شبکه ریلی متصل شدند و به همین دلیل بخشی از خطوط ریلی به علت کمبود تقاضا،  فاقد کارآیی لازم هستند. بنابراین از ضروری‌‌‌ترین اقدامات برای تصمیم‌‌‌گیری در سطح حاکمیت برای رشد بهره‌‌‌وری حمل و نقل ریلی، ‌‌‌تعهد به توسعه شبکه مبتنی بر مطالعات جامع حمل و نقل و پرهیز از دخالت لابی‌‌‌گری‌‌‌های سیاسی در تصمیم‌‌‌های راهبردی است.

علاوه بر اقدامات فوق که باید به کمک مجموعه حاکمیت ‌‌‌برای بهبود شرایط بحرانی فعلی حمل و نقل ریلی انجام شود، انتظار می‌‌‌رود بطور خاص برخی وزارتخانه‌‌‌ ها، شرکت راه‌‌‌آهن و شرکت‌های بخش خصوصی فعال در بخش حمل و نقل ریلی نیز اقداماتی را برای توسعه این بخش حیاتی اقتصاد انجام دهند.

یکی از مشکلات مهم حمل و نقل ریلی، کاهش بهره‌‌‌وری است. در بخش حمل و نقل ریلی بار،  سرعت بازرگانی بسیار اندک و حدود ۳.۵ کیلومتر بر ساعت است. در حالی که در کشورهایی با حمل و نقل ریلی پیشرفته، ‌‌‌حداقل سه برابر ایران است. زمانی که سرمایه‌‌‌گذاری سنگین در زمینه واگن صورت گیرد و حمل بار سالانه با آن واگن صرفا یک‌سوم ظرفیت سالانه باشد، درآمد کاهش خواهد یافت و موجب افت سودآوری و در نتیجه طولانی‌‌‌تر شدن بازه بازگشت سرمایه و حتی غیر قابل توجیه شدن سرمایه‌‌‌گذاری می‌‌‌شود.

طی سه سال گذشته، ‌‌‌اصلی‌‌‌ترین دلیل بهره‌‌‌وری نازل در حمل و نقل ریلی، کمبود لکوموتیو آماده بکار بوده و این مهم به اصلی‌ترین گلوگاه حمل‌‌‌ و نقل ریلی بویژه در بخش حمل بار بدل شده است. در فروردین سال ۹۹ از مجموع ۹۵۴ لکوموتیو، ۵۸۳ دستگاه آماده بود اما در تیر سال جاری از مجموع ۹۹۱ لکوموتیو فقط ۵۱۳ دستگاه آماده بکار بود. هر چند در این بازه زمانی ۳۷ دستگاه لکوموتیو جدید به شبکه ریلی اضافه شده اما در مقابل ۱۰۷ دستگاه لکوموتیو سرد و از مدار خدمت خارج شد.

نکته قابل‌ توجه اینکه با وجود تاکید قوانین بالا‌دستی بر خروج دولت از حوزه تصدی‌‌‌گری ریلی، تنها ۳۰‌ درصد لکوموتیوهای باری در اختیار بخش دولتی بوده و شرکت راه‌‌‌آهن هنوز لکوموتیوها را به بخش خصوصی واگذار نکرده و با وجود بهره‌‌‌وری کمتر و هدردهی بیشتر نسبت به بخش خصوصی آنها را در مالکیت نگه داشته و حتی در پی توسعه این ناوگان با بودجه دولتی است.

شرکت‌های خصوصی فعال در بخش حمل و نقل ریلی نیز می‌توانند برای بهبود بهره‌‌‌وری و افزایش سودآوری، اقداماتی را در سه سطح استراتژیک، تاکتیکال و عملیاتی انجام دهند. تشویق شرکت‌های خصوصی به ادغام برای رعایت شدن اصل اقتصاد مقیاس، اقدامی استراتژیک بوده که در درازمدت می‌تواند به رشد چشمگیر بهره‌‌‌وری منجر شود.

در سطح تاکتیکال نیز می‌توان به ایجاد کنسرسیوم مشترک میان شرکت‌های خصوصی اشاره کرد که قطعا موجب رشد بهره‌‌‌وری این شرکت‌ها می‌‌‌شود. علاوه بر این ‌‌‌تصمیمات عملیاتی مانند اتحاد در نرخ‌‌‌دهی به مشتریان حمل بار ریلی و پرهیز از نرخ‌‌‌شکنی موجب تقویت بخش خصوصی حمل‌‌‌ و نقل ریلی خواهد شد.

تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir

انتهای پیام