به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، آیین رونمایی از کامل‌ترین مجموعه دست‌نویس قرآن به خط حجازی از سده‌ نخست هجری قمری با عنوان «مصحف مشهد رضوی» امروز در تالار قدس کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی با حضور تولیت آستان قدس رضوی برگزار شد. 

رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این آیین اظهار کرد: آیین رونمایی از قدیمی‌ترین مصحف قرن اول هجری قمری پایان یک کار نیست بلکه آغاز نهضت بازآفرینی و نشر نفایس خطی آستان قدس رضوی است. 

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجلال حسینی افزود: بخش‌های آموزشی و انتشاراتی آستان قدس رضوی از مهدکودک تا دو دانشگاه رضوی و امام رضا(ع)، انتشارات به نشر و ... ظرفیتی بیش از ۵ میلیون نسخه را داراست. 

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسینی با اشاره به چهارمحور عملیاتی در مجموعه کتابخانه آستان قدس رضوی تشریح کرد: چهار خط اصلی و راهبردی را در زمینه توسعه و حفظ نشر آثار دنبال کردیم. گام نخست جمع‌آوری آثار است که محوری‌ترین بخش آن گردآوری و شناسایی آثار وقف شده است. 

وی تأکید کرد: کتابخانه آستان قدس رضوی معتبرترین کتابخانه با داشتن صدهزار نسخه خطی، ۲میلیون نشریه و ۱۳ میلیون برگ سند است که قطعاً یکی از ارکان اساسی پیشران علمی است. در سال‌های اخیر بیش از ۸۰هزار اثر و منابع فرهنگی وقف آستان قدس رضوی شد. در بخش اهدا و وقف نسخه‌های خطی حدود ۶هزار نسخه خطی گردآوری شده است. 

درباره قدیمی مصحف مشهد رضوی چه می دانید؟

مصحف مشهد رضوی عنوانی است برای مجموع دو نسخۀ قرآنی با خط حجازی کهن، به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ در کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد) که بر روی هم یک قرآن را تشکیل می‌داده‌اند. این اثر اکنون با ۲۵۲ برگ، کامل‌ترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سدۀ نخست هجری در سراسر جهان به شمار می‌آید که بیش از ۹۵% متن قرآن را در بر دارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها، و نهایتاً بر پایۀ آزمایش‌های متعدد کربن ۱۴، اکنون روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در سده نخست هجری کتابت شده است. به گفتۀ مرتضی کریمی‌نیا، پژوهشگر این اثر، مجموع ویژگی‌های این مصحف، در کمتر نسخه‌ای از قرآن‌های کهن به خط حجازی یافت می‌شود. از این رو، «مصحف مشهد رضوی» یکی از مهم‌ترین اَسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدۀ نخست هجری است.

مصحف مشهد رضوی بر روی پوست در قطع بزرگ (حدوداً ۵۰×۳۵ سانتی متر) در سدۀ نخست هجری در مدینه یا کوفه کتابت شده و تا چند دهه بعد احتمالاً در کوفه بوده است. این اثر در قرون بعدی به خراسان انتقال یافته و در اختیار عالمان و مُقریان نیشابور بوده است. در اواخر قرن پنجم هجری، مالک این نسخه با نگارش وقف‌نامه‌ای در آغاز نسخه، آن را بر حرم امام رضا عیه السلام وقف کرده است. بنا به یادداشت واقف و مالک نسخه، مصحف مشهد رضوی در هنگام وقف در اواخر سدۀ پنجم هجری، در دو جلد مجزا تدوین و صحافی شده بوده است. اکنون پس از گذشت ۹ قرن از زمان وقف، بخش نخست مصحف به شمارۀ ۱۸ و بخش دوم آن به شمارۀ ۴۱۱۶ در کتابخانۀ آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

مصاحف حجازی کهن‌ترین دستنویس‌های قرآنی به‌جا مانده از سدۀ نخست و اوایل سدۀ دوم هجری‌اند که در ظاهر خط آنها حالت مایل و افتادگی به سمت راست دارد. تعداد این مصاحف شناخته شده در سراسر جهان به کمتر از پنجاه نمونه می‌رسد که از برخی از آنها (مثلا قرآن بیرمنگهام)، تنها دو یا چند برگ باقی مانده است. در این میان، مصحف مشهد رضوی با دارا بودن ۲۵۲ برگ، و شامل بر بیش از ۹۵ درصد متن قرآن، پُربرگ‌ترین و کامل‌ترین سند دستنویس قرآنی از سدۀ نخست هجری به شمار می‌آید.

پایان پیام