امروزه مصرف بی‌رویه  آنتی‌بیوتیک‌ها به حدی رسیده که به یک تهدید برای سلامت انسان‌ها تبدیل شده است. تجویز غیرمنطقی و مصرف بی‌رویه داروهای ضد میکروبی در جمعیت انسانی و مزارع پرورش دام و طیور، رفته رفته بسیاری از میکروب‌ها را در برابر این داروها مقاوم کرده است و گسترش بیش از حد این پدیده، نتیجه‌ای جز بروز فاجعه در پی نخواهد داشت.

همچنین طی سالیان اخیر مقاومت در برابر داروهای ضدمیکروبی به یک معضل جهانی مبدل شده و همین امر کارشناسان سازمان جهانی بهداشت را بسیار نگران کرده است تا جایی که سازمان جهانی بهداشت از تاریخ 18 تا 24 نوامبر را هفته جهانی آگاه سازی داروهای ضد میکروبی و پیشگیری از مقاومت میکروبی نامگذاری کرده است.

شعار این هفته در سال 2023، "همه با هم برای پیشگیری از مقاومت به داروهای ضد میکروبی" با هدف افزایش حساسیت سیاست‌گذاران، شاغلین حرف پزشکی و عموم مردم، به این مهم، نامگذاری شده است.

سازمان بهداشت جهانی چهار دلیل برای کاهش اثر بخشی داروهای ضد میکروبی شامل مصرف خودسرانه، تجویز غیر منطقی توسط درمانگران، عدم اتمام دوره درمان توسط بیماران و مصرف باقیمانده داروهای ضدمیکروبی در گوشت دام و طیور عنوان کرده است.

آمار مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران، نسبت به برخی کشورهای دنیا بالاتر است. به طوری که میزان مصرف سالیانه آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک که عمده ترین آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی در این گروه قرار دارد، در کشور ما 3 برابر بیشتر از میانگین مصرف سالیانه آن در کشورهای عضو OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) است.

افزایش مصرف بی رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند باعث افزایش عوارض ناخواسته جدی، حتی تهدیدکننده حیات نیز شود. از طرفی این مسئله، تأثیرات بسیار بزرگی بر سلامتی جامعه دارد، چرا که برخی بیماری‌های قابل درمان، حالا چالشی بزرگ برای پزشکان، داروسازان و سیاست‌گذاران به شمار می‌روند. بنابراین، آگاه‌سازی جامعه به منظور کنترل مقاومت میکروبی بسیار حیاتی است. به همین دلیل، هفته آگاه سازی آنتی‌بیوتیک بر ترویج فرهنگ استفاده صحیح و مناسب آنتی‌بیوتیک و کاهش مصرف کنترل نشده آنتی‌بیوتیک‌ها، و درنهایت کنترل مقاومت میکروبی تأکید دارد.

براساس شاخص اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، میانگین نسخ حاوی آنتی‌بیوتیک در ایران از 55 درصد در سال 1375 به 36درصد در سال 1401 کاهش یافته است. این کاهش نشان دهنده ثمر بخش بودن آموزش‌ها و نظارت‌های به عمل آمده توسط وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور است.

در حال حاضر کاهش شاخص نسخ حاوی آنتی‌بیوتیک کافی نیست و توجه به نوع آنتی‌بیوتیک تجویزی بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت، ضروری است. گروه درمانگر نسبت به گروه آنتی‌بیوتیکی که  پتانسیل مقاومت بالاتری دارند و در معرض خطر نسبتاً بالای مقاومت باکتریایی هستند، توجه ویژه‌ای داشته باشند. چرا که عدم مصرف مسئولانه از این گروه، تهدید جدی به شمار می‌آید و با ادامه این روند کم کم به طور کامل در مقابل میکروب‌ها خلع سلاح می‌شویم.

بنابراین توجه جدی به رعایت پروتکل‌های بهداشتی، رعایت اصول تجویز و مصرف منطقی داروهای ضدمیکروبی، عدم مصرف خودسرانه داروهای ضدمیکروبی و کنترل عفونت‌های بیمارستانی، راه حل جدی و مهم، برای پیشگیری از بروز مقاومت میکروبی و کاهش مصرف داروهای ضد میکروبی است. رسالت سازمان غذا و دارو در این خصوص، آموزش و آگاه‌سازی عمومی، نظارت و پایش مصرف داروهای آنتی‌میکروبیال و تدوین پروتکل‌های استفاده صحیح و بهینه از ضدعفونی کننده‌ها در مراکز درمانی است.

بنابر این برای تحقق پیشگیری از مقاومت به داروهای ضد میکروبی، باید همه باهم، با مشارکت مسئولانه جامعه پزشکی و عموم مردم در این راه گام‌های موثری برداریم.

 استفاده خودسرانه و بی‌رویه از داروهای ضدمیکروبی، باعث مقاوم شدن میکروب‌های بیماری‌زا در برابر داروها و بی‌اثرشدن آنتی‌بیوتیک‌ها روی آن‌ها می‌شود و درنتیجه درمان بیماری‌ها را با چالش مواجه می‌کند که به این پدیده مقاومت میکروبی گفته می‌شود.